Rasim Özdenören tarafından kaleme alınan Müslümanca Düşünme Üzerine Denemeler’in ilk baskısı 33 yıl önce yayınlanmış. Adından da anlaşılacağı üzere deneme türünde bir kitap. Yazar genel anlamda, bir Müslüman'ın gündelik hayatta karşısına çıkan kavramları İslam'la bağdaştırarak nasıl düşünmesi gerektiğini ve bu konuları hayatına ne şekilde aktarması gerektiğini konu edinmiştir. Yazar, bütün bu konuları bize kendi penceresinden aktardığından bu kitabın mutlak doğrular içerdiği söylenemez.
Müslümanca düşünme denildiğinde haliyle akla pek çok husus gelmekte. Bu nedenle de kitabı dört bölüm olarak okumaktayız. İlk bölümümüz panorama. Panorama kelimesinin birçok anlamı olmakla birlikte bir şeyin etraflıca incelenmesi anlamı da vardır. Bu bölümde, daha çok günümüzdeki İslam yorumu ile geçmişteki İslam yorumları arasındaki farklılıkların nedenlerini ve sonuçlarını okumaktayız. İkinci bölüm olan "Sağlıklı Düşünmeye Doğru" adlı bölümde ise Müslüman'ca düşünmemize katkı sağlayacak ve belki de bakış açımızı değiştirecek konuları, Rasim Özdenören'in görüşleri üzerinden okuyoruz.
Buraya kadar kitabın öznel bir dille yazıldığına epeyce değindim. Lakin yazar elbette kendi fikirlerini mutlak bilgilerle desteklemiştir. Gelelim Müslümanın Nitelikleri isimli 3. bölüme. Kitabın bu kısmı adından da anlaşılacağı üzere iyi bir Müslüman'ın nasıl olması gerektiği üzerinde durulmuştur. Böylelikle biz günümüz Müslümanlarını "Ben nasıl bir müslümanım?" sorusunu sordurtmaya yönelterek kendimize çeki düzen verme isteğinin oluşmasına vesile olmuştur. En azından benim fikrim bu şekilde. Kitabın son bölümü İslam'ın Özgünlüğü bölümünde ise, günümüzde önemli görülen kavramların İslami bir yorumla karşılaştırılması yapılmıştır. Zaten gördüğümüz üzere bölümün alt başlıkları da bu şekilde ilerlemektedir.
Kitap, yukarıda değindiğim üzere birçok konuya yer vermiş. Bu yüzden bana göre kitabın değerlendirilmesi, konusu belli ve net bir şekilde ilerleyen kitaplara göre daha zor. Kitabın vermek istediği net bir mesaj olduğunu düşünmüyorum. Varsa da çok genel olacaktır. Bence her konu başlığının kendine özgü birer ana fikir vardı. Bunlardan birkaç tanesine örnek verecek olursak, bazı bölümlerden alıntı yapmam gerecek. " Müslümanların Dünyaya karşı bir tavır alması gerektiğine inanıyorsak, dünyamızda olup bitenleri ilgi alanımızın dışında sayamayız." veya " Emirler ve yasaklar manzumesiyle, kendi mizacımıza hoş gelen veya uygun düşen davranışlarımız arasındaki farkın farkında olmak, Müslümanca tavrın oluşması konusunda belirleyici bir yer tutar." Bunun gibi daha birçok örnek verilebilir.
Değinmek istediğim bir başka husus ise kitabın tek taraflı bir düşünce ile yazılmış olması sebebiyle yalnızca yazarla hemfikir olanlara hitap eden bir kitap olması. Bu da kitabın evrensel bir kitap olmasını engelliyor. Kitap her ne kadar faydalı bir içeriğe sahip olsa da bu yararlarını kendisini sindirerek okuyan okuyucularına sunuyor. Asla yüzeysel okunacak bir kitap değil. Hatta bence gerçekten zor okunan bir kitaptı. Yazarın oldukça uzun cümleler kurması bir de buna karmaşık kelimelerin eklenmesi düşüncemi destekler nitelikte. Yazarın düşüncelerini ifade ederken kullandığı üslup kitabın en büyük kusuruydu bence. Bunların haricinde de kitabın, Müslüman olduğunu söyleyen herkesin dikkatli bir biçimde okuması gereken bir kitap olduğunu düşünüyorum.
Merve PEHLİVAN